Bài được tư vấn chuyên môn bởi BSCK II Cao Thị Thanh – Khoa Nhi – Sơ sinh, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.
Canxi là dưỡng chất quan trọng đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Thiếu hụt canxi khiến trẻ chậm tăng trưởng cũng như có nguy cơ mắc nhiều bệnh khác. Vậy bổ sung canxi cho bé đang bú mẹ như thế nào?
1. Vai trò của canxi đối với sự phát triển của trẻ
Trong cơ thể canxi chỉ chiếm khoảng 1,5-2% trọng lượng cơ thể, phần lớn canxi tập trung ở xương răng, số ít còn lại nằm ở trong máu và dịch ngoại bào. Canxi là chất vi khoáng có vai trò quan trọng đối với sự phát triển của trẻ, canxi tham gia cấu tạo xương, răng, là thành phần chính tạo nên bộ khung xương của cơ thể. Ngoài tạo xương, canxi còn giữ nhiều vai trò khác như dẫn truyền tế bào thần kinh, tham gia vào quá trình đông máu, chức năng co cơ. Khi cơ thể trẻ không được cung cấp đủ canxi sẽ gây ra tình trạng còi xương, xương nhỏ, biến dạng, chậm lớn, lùn, răng mọc không đều, răng yếu, dễ bị sâu răng. Ngoài ra khi thiếu canxi, hoạt động dẫn truyền thần kinh bị ức chế, nên trẻ thường có biểu hiện quấy khóc về đêm, hay giật mình khi ngủ, thậm chí rối loạn chức năng vận động.
2. Nguyên nhân gây thiếu canxi ở trẻ nhỏ
- Trẻ bị thiếu oxy hoặc bị ngạt trong quá trình sinh.
- Di chứng do ngộ độc thai nghén, đái tháo đường thai kỳ.
- Chế độ ăn thiếu canxi.
- Trẻ nhỏ không thường xuyên được tắm nắng dẫn đến thiếu vitamin D (vitamin D là dưỡng chất quan trọng giúp cơ thể hấp thụ tốt canxi).
3. Trẻ thiếu canxi có những biểu hiện gì?
Trẻ nhỏ đặc biệt là trẻ sơ sinh khi thiếu canxi sẽ có những biểu hiện như:
- Đổ nhiều mồ hôi, nhất là khi ngủ
- Hay quấy khóc, giật mình về đêm
- Thiếu canxi trầm trọng gây ra tình trạng trẻ bị còi xương, suy dinh dưỡng, chậm lớn, răng mọc chậm, không đều, răng yếu
- Rụng tóc thành đường vành khăn ở sau gáy
- Hay vặn mình, nôn trớ sữa.
4. Cách bổ sung canxi cho trẻ nhỏ, trẻ sơ sinh
Tuy có vai trò rất quan trọng nhưng canxi lại là chất mà cơ thể không thể tự tổng hợp được mà phải sử dụng từ những nguồn bên ngoài. Trẻ càng lớn thì nhu cầu canxi càng cao, chính vì vậy bổ sung canxi cho trẻ nhỏ đặc biệt là trẻ đang bú mẹ là vô cùng quan trọng. Nếu bổ sung canxi dư thừa hoặc không đúng cách còn có nguy cơ gây ra những biến chứng nghiêm trọng cho trẻ như táo bón, đau xương, vôi hoá thận.
Không chỉ canxi mà mẹ cũng cần chú ý bổ sung vitamin D đầy đủ để giúp trẻ hấp thụ canxi một cách tốt nhất. Với từng giai đoạn phát triển, nhu cầu canxi của trẻ là khác nhau.
Nhu cầu canxi, vitamin D cần có trong khẩu phần ăn theo các nhóm tuổi khác nhau (BYT/VDD 2016) như sau:
| Nhóm tuổi | Canxi (mg/ngày) |
Vitamin D (mcg/ngày) |
| 0 – 6 tháng | 300 | 10 |
| 6 – 8 tháng | 400 | 10 |
| 9 – 11 tháng | 400 | 10 |
| 1 – 2 tuổi | 500 | 15 |
| 3 – 5 tuổi | 600 | 15 |
| 6 – 7 tuổi | 650 | 15 |
| 8 – 9 tuổi | 700 | 15 |
| 10 – 19 tuổi | 1000 | 15 |
Việc bổ sung canxi cho trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh cần được xác định bởi bác sĩ chuyên khoa nhi và chuyên khoa dinh dưỡng, tùy theo từng độ tuổi bé, nhu cầu của từng bé để bổ sung canxi hợp lý. Bố mẹ không nên tự ý dùng các sản phẩm thuốc nhằm bổ sung canxi cho trẻ, việc sử dụng cần có hướng dẫn của bác sĩ.Đối với trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ còn đang bú mẹ thì sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng chính, đồng thời là nguồn bổ sung canxi hiệu quả. Vì vậy chế độ dinh dưỡng của người mẹ là vô cùng quan trọng. Để bổ sung canxi cho trẻ đang bú mẹ, thì việc đầu tiên đó là cải thiện khẩu phần ăn uống cho người mẹ với những thực phẩm giàu canxi như:
- Sữa và các sản phẩm từ sữa (phô mai, sữa chua), lòng đỏ trứng, nước cam,…
- Các loại ngũ cốc và hạt : hạt đậu, gạo, hạt mè, hạnh nhân, hạt điều, quả óc chó…
- Các loại rau lá xanh thẫm: rau chân vịt, rau cải thìa, rau cải xoăn, cải bó xôi…
- Thuỷ hải sản: tôm , cua, nghêu, sò , ốc, hến,…
- Hấp thụ vitamin D bằng cách tắm nắng buổi sáng cho cả mẹ và bé. Nên tắm nắng cho trẻ vào buổi sáng hoặc buổi chiều vì đây là thời điểm ánh nắng mặt trời cung cấp nhiều vitamin D , nên cho trẻ mặc quần áo mỏng để tiếp xúc với ánh nắng hiệu quả nhất.
Theo khuyến cáo của Bộ Y tế, phụ nữ đang cho con bú cần hấp thụ khoảng 1000 mg canxi mỗi ngày. Nhưng do việc ăn uống bị kiêng khem nên thường bị thiếu hụt canxi sau khi sinh. Vì vậy, các mẹ cũng có thể cung cấp lượng canxi bị thiếu bằng các loại thuốc bổ sung canxi. Tuy nhiên việc dùng thuốc cần phải có sự hướng dẫn của bác sĩ, không nên tự ý dùng thuốc bởi vì khi thiếu một số vi chất khác như thiếu sắt, kẽm, trẻ cũng có một vài triệu chứng như thiếu Canxi.
Đối với trẻ dưới 6 tháng tuổi thì bú mẹ hoàn toàn và tắm nắng thường xuyên (việc này đang rất tranh cãi nên bỏ) là biện pháp tốt nhất giúp bổ sung canxi. Còn với trẻ từ 7 tháng trở lên, đã có thể ăn dặm thì bên cạnh việc bú sữa, uống thêm sữa công thức, thì các mẹ có thể chế biến những thực phẩm giàu canxi để bổ sung vào thực đơn ăn dặm của trẻ.
